Γ΄ Τ Α Ξ Η

Επιτρέψτε μας να δημιουργήσουμε

Αυτή τη χρονιά με τους μαθητές και τις μαθήτριες του Γ1 τμήματος επιχειρήσαμε κάτι διαφορετικό. Παρότι κινηθήκαμε μέσα στο πλαίσιο που ορίζει το Υπουργείο Παιδείας, στο πλαίσιο της γνωστής διαθεματικής εργασίας, δώσαμε ένα άλλο χρώμα στα δρώμενα και τη διάθεσή μας. Με αφόρμηση συγκεκριμένη ενότητα του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας, οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γ1 εκπόνησαν μια διαθεματική εργασία, με θέμα: «Ειρήνη ? Πόλεμος».

Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες με βάση τα ενδιαφέροντά τους και αυτό ήταν κάτι που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην πορεία της εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκαν πέντε ομάδες: Η Θεατρική ομάδα, η ομάδα Ζωγραφικής, η ομάδα «Ελένη του Ευριπίδη», η ομάδα «Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές» και η ομάδα Μουσικής.

Η Θεατρική ομάδα, που απαρτιζόταν από μαθήτριες που ασχολούνται με το θέατρο από την Δ΄ Δημοτικού, ανέλαβε να παρουσιάσει αποσπάσματα από έργα, θεατρικά και ποιητικά, που η ίδια επέλεξε. Η άλλη ομάδα, τα μέλη της οποίας έχουν κλίση στη ζωγραφική, ζωγράφισαν σχετικά με το θέμα και παρουσίασαν τα έργα τους, προλογίζοντάς τα με ποιητικό τρόπο. Μια τρίτη ομάδα που δήλωσε προτίμηση για το μάθημα της Ελένης του Ευριπίδη δημιούργησε ένα δικό της κείμενο με αποσπάσματα από το έργο, τα οποία και παρουσίασε με θεατρικό τρόπο. Η τέταρτη ομάδα, που ασχολείται ώρες με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ερεύνησε το θέμα μέσα από το διαδίκτυο, συλλέγοντας στοιχεία και παρουσιάζοντας τρεις πρόσφατους πολέμους. Και τέλος, τα μέλη της τελευταίας ομάδας, με κλίση στη μουσική, τα οποία σημειωτέον ότι συντονίστηκαν για πρώτη φορά μεταξύ τους, με τη συνοδεία κιθάρας και μπουζουκιού, τραγούδησαν ένα σύγχρονο τραγούδι σχετικό με το θέμα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εργασίες διανθίστηκαν με μουσική υπόκρουση και βίντεο που έφτιαξαν οι ίδιοι οι μαθητές κάθε ομάδας ξεχωριστά.

Το σημαντικό στο όλο εγχείρημα ήταν ότι τα παιδιά δούλεψαν με ενθουσιασμό και υπευθυνότητα, επειδή καλούνταν να κάνουν κάτι που ταίριαζε με τα ενδιαφέροντά τους και επειδή τους δόθηκε η ελευθερία να εκφραστούν όπως ένιωθαν, να αναπτύξουν πρωτοβουλία, να δημιουργήσουν κάτι που πράγματι ήθελαν, απελευθερώνοντας τη φαντασία τους.

Οι εργασίες, στο σύνολό τους, με ευχαρίστησαν βαθιά επειδή ανέδειξαν τη γόνιμη δημιουργικότητα των παιδιών, τη φρεσκάδα στη ματιά τους, μια διαφορετική οπτική στα πράγματα, αυθορμητισμό στις παρουσιάσεις τους. Πράγματι, μίλησαν στην ψυχή μας?

                                        Βίκυ Μπόμπολα ? Φιλόλογος

Β΄ Τ Α Ξ Η

Διαβάζοντας στην τάξη ένα ολόκληρο μυθιστόρημα

Στην προσπάθεια να εμπλουτίσουμε τους τρόπους της καθημερινής σχολικής εργασίας, πρότεινα, στη μέση της σχολικής χρονιάς, στους μαθητές μου, του Β1 τμήματος, την ιδέα της ανάγνωσης στην τάξη ενός ολόκληρου μυθιστορήματος.

Πίστευα ότι αυτό θα ανανέωνε το ενδιαφέρον τους για το μάθημα της Λογοτεχνίας, αλλά και ότι θα εξυπηρετούσε και άλλους στόχους (επαφή με το εξωσχολικό βιβλίο, επαφή, πιο σφαιρικά, με προβλήματα της κοινωνίας και με ήρωες ολοκληρωμένους, των οποίων οι ζωές αλληλοεπηρεάζονται, πράγμα που δεν έχουν την ευκαιρία να δουν στα διηγήματα ή στα πολύ μικρά αποσπάσματα μυθιστορημάτων που περιέχονται στο βιβλίο τους των νεοελληνικών κειμένων. Προσωπικά, αναρωτιόμουν αν θα είχα την τύχη να δω στα μάτια τους το ενδιαφέρον για το τι θα γίνει στη? συνέχεια. Κάτι που δεν συμβαίνει συχνά στα μαθήματα.

Τα παιδιά δέχτηκαν με ενθουσιασμό την πρόταση. Το βιβλίο που τελικά επιλέξαμε, ήταν το «Πόλη από λάσπη» της Ντέμπορα Έλλις των εκδ. Πατάκης. Τα χρήματα για την αγορά των 23 αντιτύπων διέθεσε το σχολείο.

Το βιβλίο αναφέρεται στην ιστορία ενός 13χρονου κοριτσιού από το Αφγανιστάν, που βρίσκεται σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στο Πακιστάν, εξ αιτίας του πολέμου που διαρκεί πολλές δεκαετίες στη χώρα της. Το όνειρό της είναι να κατορθώσει να πάει κάποτε στη Γαλλία, το σύμβολο, γι αυτήν, του ελεύθερου, καθαρού και προ πάντων χορτάτου κόσμου. Κι είναι ακριβώς το κυνήγι αυτού του ονείρου που την κάνει να εγκαταλείψει τον καταυλισμό και να προσπαθήσει να επιβιώσει μόνη της στους δρόμους του Πεσαβάρ (πόλης του Πακιστάν) κάνοντας διάφορες δουλειές, προκειμένου να μαζέψει τα απαιτούμενα χρήματα. Όπλα της το θάρρος της και η θέλησή της να πάρει τη ζωή της στα χέρια της, χωρίς να κάνει εκπτώσεις στις αξίες και στα πιστεύω της. Το τέλος του βιβλίου ξαφνιάζει τον αναγνώστη.

Η ανάγνωση του βιβλίου έγινε στην τάξη με τη συμμετοχή όλων των μαθητών. Μέσα από αυτήν, αλλά και τις εργασίες που ανέλαβαν, οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με τους ήρωες και τον κόσμο του μυθιστορήματος, ευαισθητοποιήθηκαν απέναντι στους συνανθρώπους τους, προβληματίστηκαν για τις ανθρώπινες σχέσεις και ορισμένες πλευρές της ανθρώπινης κοινωνίας, η σκέψη και τα συναισθήματά τους ωρίμασαν. Οι εργασίες που πραγματοποίησαν ολοκληρώθηκαν σιγά-σιγά, ταυτόχρονα με την ανάγνωση του μυθιστορήματος, και είχαν επιπλέον στόχους την άσκηση και βελτίωση των μαθητών στον προφορικό και γραπτό λόγο, με δραστηριότητες δημιουργικής γραφής ή παραγωγής άλλου είδους κειμένου, την ανάπτυξη της φαντασίας τους, τη χρησιμοποίηση και άλλων κωδίκων, πλην του γλωσσικού. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές παρακολούθησαν τη ζωή των ηρώων καταγράφοντάς την, αναζήτησαν θετικά και αρνητικά στοιχεία του χαρακτήρα τους, εντόπισαν τις σημαντικές λέξεις και φράσεις του κειμένου, συνέχισαν την ιστορία δίνοντας ένα δικό τους τέλος σ? αυτήν, σχεδίασαν εξώφυλλα, διαφημίσεις για το βιβλίο, έκαναν βιβλιοκριτική.

Με το τέλος της διαδικασίας, ζήτησα τη γνώμη των μαθητών μου γι? αυτήν. Οι απαντήσεις που πήρα δικαίωναν το εγχείρημα καθώς τα παιδιά δήλωναν ότι μέσα από την ανάγνωση και τις εργασίες που κλήθηκαν να κάνουν συνειδητοποίησαν πολλές αλήθειες, όπως πως η ζωή δεν είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους, ότι υπάρχει εκμετάλλευση, σε πολλά επίπεδα, ανθρώπου από άνθρωπο, ότι η ζωή στις χώρες της Δύσης είναι τελείως διαφορετική από τη ζωή στις χώρες του τρίτου κόσμου, ότι ο πόλεμος έχει σαν επακόλουθο πολλά δεινά, επίσης προβληματίστηκαν ή και άλλαξαν γνώμη για τους πρόσφυγες και τα παιδιά των δρόμων, τέλος, σημείωσαν κάποια επί μέρους θέματα/πείρα ζωής, όπως της υπομονής «που κλείνει πληγές» και της επιμονής στους στόχους, ως προϋπόθεση επιτυχίας. Επίσης όλα εξέφρασαν έντονα την επιθυμία να διαβάσουμε στην τάξη κι άλλο μυθιστόρημα, μερικά μάλιστα είχαν έτοιμες προτάσεις επιλογής νέου βιβλίου.

Προσωπικά, διαπίστωσα ότι διαδικασία αυτή με έφερε ακόμα πιο κοντά με τους μαθητές μου, αλλά και ότι αρκετοί από αυτούς βελτιώθηκαν στην ανάγνωσή τους, έδειξαν περισσότερη προσοχή στις γραπτές εργασίες τους, αφομοίωσαν νέο λεξιλόγιο, αρκετά δύσκολο γι? αυτούς όπως π.χ. τρίτες χώρες, φονταμενταλισμός, ανδροκρατία, άλλη διάσταση κλπ., ευαισθητοποιήθηκαν πράγματι, όπως και οι ίδιοι τόνισαν, σε σημαντικά κοινωνικά θέματα, και το σπουδαιότερο, στη διαδικασία ανταποκρίθηκαν ΟΛΟΙ, - αν και όχι στον ίδιο βαθμό - ακόμα και όσοι, ευτυχώς λίγοι, αδιαφορούσαν συστηματικά στα τρέχοντα μαθήματα.

Ολοκληρώνοντας τη διαδικασία οι εργασίες των μαθητών συγκεντρώθηκαν και εκδόθηκαν σε αναμνηστικό φυλλάδιο, που διανεμήθηκε σε όλους όσοι συμμετείχαν.

    Μαρία Καββαδία ? Φιλόλογος

Αλλάζοντας ρόλους στην τάξη

Τη χρονιά 2009-10, παρακολουθώντας την παρουσίαση ενός προγράμματος ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, το ενδιαφέρον μου τράβηξε μεταξύ άλλων η δράση παρουσίασης-διδασκαλίας από τους μαθητές του μαθήματος ώστε, στα πλαίσια αυτά, να συνειδητοποιήσουν καλύτερα τη διαδικασία της διδασκαλίας που ζουν καθημερινά, και τις ιδιαιτερότητες του ρόλου και της θέσης του δασκάλου.

Η ιδέα της αλλαγής των ρόλων μου άρεσε. Σκέφτηκα ότι ίσως θα μπορούσα, από την παρουσίαση που θα έκαναν, να καταλάβω πώς θα ήθελαν να γίνεται το μάθημα, κι ακόμα πώς αντανακλούν το δικό μου καθημερινό μάθημα, το αν θα μιμηθούν κάποιους τρόπους που συνηθίζω, αν έχουν αντιληφθεί και σε ποιο βαθμό τη μεθοδολογία της διδασκαλίας κλπ. Αποφάσισα να διερευνήσω τις διαθέσεις των μαθητών μου σε αυτό το θέμα. Θα ήθελα ωστόσο να σας προκαταλάβω, λέγοντας πως η εμπειρία και μόνο του να αλλάζεις ρόλους είναι συγκλονιστική καθώς προκύπτουν πράγματα μη αναμενόμενα για όλους όσους συμμετέχουν σ? αυτή την αλλαγή και έπονται εξελίξεις επίσης απροσδόκητες.

Την πρόταση έκανα στο τμήμα Β1 του σχολείου μας. Οι μαθητές ξαφνιάστηκαν αρχικά αλλά στη συνέχεια κάποιοι από αυτούς, - και θα ήταν λάθος να πάει το μυαλό σας μόνο στους άριστους, πράγμα που με εξέπληξε ευχάριστα - δέχτηκαν την πρόκληση και ζήτησαν να κάνουν διδασκαλία (δύο μαθήτριες προτίμησαν το μάθημα των Νέων Ελληνικών Κειμένων, ένας μαθητής την Ιλιάδα και μία μαθήτρια την Αρχαία Γλώσσα).

Τους ζήτησα να επιλέξουν το κείμενο που θα ήθελαν να παρουσιάσουν στους συμμαθητές τους, να προσπαθήσουν να το προετοιμάσουν όπως νομίζουν καλύτερα, παίρνοντας υπόψη και την εμπειρία τους από την καθημερινή διδασκαλία στην τάξη, και τέλος, αν χρειάζονταν κάποια βοήθεια σε οποιοδήποτε σημείο της προετοιμασίας τους, θα ήμουν στη διάθεσή τους. Με εξέπληξε (αυτή τη φορά με κάποια δόση αμηχανίας) το γεγονός ότι μόνο ένας μαθητής ζήτησε βοήθεια, στις άγνωστες λέξεις των στίχων της Ιλιάδας που θα παρουσίαζε. Οι άλλοι τα έβγαλαν πέρα μόνοι τους. Και μάλιστα αρκετά καλά.

Την ώρα της παράδοσης, έκατσα στο τελευταίο θρανίο, κρατούσα σημειώσεις και δεν χρειάστηκε να συμμετέχω παρά ελάχιστες φορές, ως «μαθήτρια», ενώ οι υπόλοιποι μαθητές παρακολουθούσαν προσεκτικά, συμμετείχαν σηκώνοντας χέρι με πολύ προθυμία όλοι, πράγμα που εντυπωσίασε και τους ίδιους, αφού μετά το τέλος των παραδόσεων κάποιοι το σημείωσαν και προσπάθησαν να το εξηγήσουν λέγοντας ότι αντέδρασαν έτσι επειδή «ήταν κάτι διαφορετικό». Δέχτηκαν τις ασκήσεις, σαν να τις είχα βάλει εγώ και στο επόμενο μάθημα ήταν προετοιμασμένοι γι? αυτές. Το γεγονός ότι οι συμμαθητές τους τα κατάφεραν, έκανε κι άλλα παιδιά να θέλουν να παρουσιάσουν μάθημα, μου υποβλήθηκαν μάλιστα οι σχετικές «αιτήσεις», τις οποίες μετέθεσα για την επόμενη σχολική χρονιά.

Κατά τις παραδόσεις τους, οι μαθητές χρησιμοποίησαν τον πίνακα, επέμειναν στη διευκρίνιση φράσεων ή λέξεων «με βαθύτερο νόημα», είχαν προετοιμάσει ερωτήσεις, παραδείγματα, ασκήσεις για εφαρμογή του μαθήματος στην τάξη και ασκήσεις για το σπίτι. Επίσης προσπάθησαν με πολύ φιλότιμο να κάνουν κατανοητό το μάθημα στους συμμαθητές τους και κάλυψαν με το μάθημά τους όλη τη σχολική ώρα.

Σε σχετικές ερωτήσεις μου, δήλωσαν ότι ένιωσαν σαν δάσκαλοι, ότι ήταν λίγο αγχωμένοι στην αρχή της ώρας, όταν όμως είδαν ότι τα πράγματα πηγαίνουν καλά ηρέμησαν και αφέθηκαν στη διαδικασία. Κάποιοι αισθάνθηκαν ωραία που έγιναν το επίκεντρο των συμμαθητών τους. Αν τους δινόταν ξανά η ευκαιρία θα προσπαθούσαν να κάνουν το μάθημα πιο «πρωτότυπο» και να αποφύγουν «κάποια σφάλματα» που εντόπισαν οι ίδιοι στην πρώτη τους φορά. Ομολογώ ότι δεν περίμενα τόση ετοιμότητα και αυτοσυνείδηση εκ μέρους τους!

Όσο για τους συμμαθητές τους αυτοί δήλωσαν ότι ευχαριστήθηκαν τη διδασκαλία, τη θεώρησαν «πρωτότυπη και διασκεδαστική» και θα ήθελαν να την ξαναζήσουν. Επίσης αρκετοί δήλωσαν ότι είχαν αισθανθεί το άγχος των συμμαθητών τους, απέδωσαν, μάλιστα, σ? αυτό κάποιους όχι τόσο επιτυχημένους χειρισμούς. Ίσως, γι? αυτό η στάση τους κατά τη διάρκεια του μαθήματος να ήταν τόσο υποδειγματική, να ήθελαν, δηλαδή, να μην τους επιβαρύνουν κι άλλο (το συμπέρασμα δικό μου).

Αποτιμώντας την εμπειρία αυτή της αλλαγής ρόλων θα πω τούτο μόνο: ότι οι μαθητές μας αξίζουν, από την πλευρά μας, περισσότερη εμπιστοσύνη και ευκαιρίες ώστε να ξεδιπλώσουν την προσωπικότητά τους, και ακόμα ότι η διδακτική πράξη χρειάζεται περισσότερη φαντασία για να τους κερδίσει!

Μαρία Καββαδία ? Φιλόλογος

Ψηφιδωτά στην τάξη

Στο πλαίσιο της Βυζαντινής Ιστορίας οι μαθητές της δευτέρας τάξης του σχολείου μας είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη βυζαντινή τέχνη και να έρθουν σε επαφή με το ψηφιδωτό, που αποτελεί κυρίαρχη μορφή βυζαντινής καλλιτεχνικής έκφρασης.

Για να προσεγγίσουν την τεχνική και να εξοικειωθούν με το θέμα αφιερώθηκε μια διδακτική ώρα, κατά την οποία οι μαθητές κατασκεύασαν ψηφιδωτά μέσα στην τάξη με απλά υλικά.

Δόθηκαν μεγεθυμένες φωτοτυπίες γνωστών βυζαντινών ψηφιδωτών ή έφεραν τα παιδιά φωτοτυπημένα έργα που επέλεξαν τα ίδια. Πάνω σε αυτά κόλλησαν μικρά χρωματιστά χαρτάκια, κομματάκια πλα-στελίνης ή φακές χρωματισμένες, ώστε να αποδώσουν την ψηφιδωτή σύνθεση. Σε κάθε τμήμα ?Β1, Β2, Β3 ? οι μαθητές εργάστηκαν ανά ομάδες με πολύ κέφι, συνεργατικότητα, δημιουργική διάθεση και το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά εντυπωσιακό.

Αφήνοντας για λίγο το παραδοσιακό μάθημα και? σαν άλλοι βυζαντινοί τεχνίτες, δημιούργησαν κατασκευές όμορφες και πρωτότυπες, που από την επόμενη χρονιά θα κοσμούν τις αίθουσες διδασκαλίας.

Ζωή Τσαντζαρίδου ? Φιλόλογος